کد مطلب:312264 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:207
گزارشی دیگر از شهادت عباس
شیخ مفید (ره) در «الارشاد» چنین گزارش می كند: «لشكر عمر بن سعد بر سپاه امام حسین (ع) یكپارچه یورش بردند و بر آنان چیره شدند. تشنگی سیدالشهدا (ع) رو به فزونی رفته بود. پس بر اسب خود سوار شد و به سمت فرات [1] حركت كرد و عباس (ع) نیز پیشاپیش او می شتافت. گروهی از دشمنان برابر آنان ایستادند و مردی از قبیله ی بنی دارم به آن ها گفت: وای بر شما، نگذارید حسین (ع) به آب دسترس پیدا كند. امام حسین (ع) فرمود: «پروردگارا، تشنگی را به او بچشان...!»
مرد بنی دارمی خشمگین شد و تیری به گلوی فرزند رسول خدا (ص) پرتاب كرد. امام حسین (ع) تیر از گلو برگرفت و دو دست از خون پر نمود و سپس فرمود: «خداوندا به تو شكایت می كنم از آنچه به فرزند دختر رسول تو روا می دارند.» پس آن گاه به جای خود بازگشت و تشنگی بسی بیش تر بر او چیره شد. در این بین قوم [منافق] همگی گرداگرد عباس (ع) را فرا گرفتند و او را از مام حسین (ع) جدا كردند. او یك تنه با آنان جنگید و پس از آن كه از شدت جراحات زمین گیر شد به شهادت رسید. قاتلان وی زید بن ورقای حنفی و حكیم بن طفیل سنبسی بودند.» [2] .
ابن اعثم می نویسد: عباس (ع) در حالی كه این گونه رجز می خواند به میدان مبارزه آمد:
[ صفحه 112]
اقسمت بالله الاعز الاعظم
و بالحجور صادقا و زمزم
و ذو الحطیم و الفنا المحرم
لیخضبن الیوم جسمی بدمی
أمام ذی الفضل و ذی التكرم
ذاك حسین ذوالفخار الاقدم
سوگند به خدای ارجمند و بزرگ تر از هر بزرگ و به حجر و چاه زمزم.
[و قسم] به خداوند كعبه و حرم او كه امروز بدن خود را به خون خویش خواهم آراست.
پیشاپیش كسی دارای فضیلت و احترام؛ او كه همان حسین (ع) صاحب پیشینه ای پر افتخار است.
سپس بر آن لشكر گمراه پی در پی یورش برد و جماعتی از آنان را به هلاكت رساند و در پایان به شهادت رسید [3] .
دو نقل مرحوم مفید و ابن اعثم قابل جمع است و نزدیك كردن این دو چندان دشوار نیست. زیرا می توان پذیرفت كه عباس (ع) پیشاپیش سیدالشهدا (ع) با لشكریان می جنگید و رجزهای فوق را می خواند سپس گروه دشمن او را از امام حسین (ع) جدا كردند و پس از محاصره او را به شهادت رساندند. اما گزارش اول (نقل بحار) و گزارش مرحوم مفید چندان قابل جمع و گردآوری نیست، اگر چه دارای نكات مشتركی نیز هست از آن جمله:
1) حركت عباس (ع) به سمت آبراه فرات بوده است، چه همراه امام حسین (ع) (بنا به نقل دوم) یا به تنهایی برای آب رسانی به كودكان (بنا به نقل اول).
2) مبارزه ی یك تنه ی عباس (ع) با لشكر دشمن.
3) حمله گروهی دشمن و محاصره كردن عباس (ع).
4) فاصله ی بین امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) كه در واپسین لحظه ها سیدالشهدا (ع) با حمله به دشمنان بر بالین عباس (ع) حاضر می شود.
[ صفحه 113]
یاد كرد نكته ای از نقل «الارشاد» بایسته است:
«و احاط القوم بالعباس؛ دشمن عباس را محاصره كرد.» [4] .
در چند صحنه از كربلا، لشكریان یزید، هجوم دسته جمعی به سپاه امام حسین (ع) آورده اند، مانند حمله ی عمومی آنان در بامداد عاشورا و نیز در مبارزه ی با سیدالشهدا (ع). بر اساس نقل فوق در برابر عباس (ع) نیز چنان ناتوان بودند كه همگی گرد او را فرا گرفتند و با انواع سلاح های جنگی بر او تاختند و پس از جراحت های زیاد او را به شهادت رساندند.
مرد بنی دارمی خشمگین شد و تیری به گلوی فرزند رسول خدا (ص) پرتاب كرد. امام حسین (ع) تیر از گلو برگرفت و دو دست از خون پر نمود و سپس فرمود: «خداوندا به تو شكایت می كنم از آنچه به فرزند دختر رسول تو روا می دارند.» پس آن گاه به جای خود بازگشت و تشنگی بسی بیش تر بر او چیره شد. در این بین قوم [منافق] همگی گرداگرد عباس (ع) را فرا گرفتند و او را از مام حسین (ع) جدا كردند. او یك تنه با آنان جنگید و پس از آن كه از شدت جراحات زمین گیر شد به شهادت رسید. قاتلان وی زید بن ورقای حنفی و حكیم بن طفیل سنبسی بودند.» [2] .
ابن اعثم می نویسد: عباس (ع) در حالی كه این گونه رجز می خواند به میدان مبارزه آمد:
[ صفحه 112]
اقسمت بالله الاعز الاعظم
و بالحجور صادقا و زمزم
و ذو الحطیم و الفنا المحرم
لیخضبن الیوم جسمی بدمی
أمام ذی الفضل و ذی التكرم
ذاك حسین ذوالفخار الاقدم
سوگند به خدای ارجمند و بزرگ تر از هر بزرگ و به حجر و چاه زمزم.
[و قسم] به خداوند كعبه و حرم او كه امروز بدن خود را به خون خویش خواهم آراست.
پیشاپیش كسی دارای فضیلت و احترام؛ او كه همان حسین (ع) صاحب پیشینه ای پر افتخار است.
سپس بر آن لشكر گمراه پی در پی یورش برد و جماعتی از آنان را به هلاكت رساند و در پایان به شهادت رسید [3] .
دو نقل مرحوم مفید و ابن اعثم قابل جمع است و نزدیك كردن این دو چندان دشوار نیست. زیرا می توان پذیرفت كه عباس (ع) پیشاپیش سیدالشهدا (ع) با لشكریان می جنگید و رجزهای فوق را می خواند سپس گروه دشمن او را از امام حسین (ع) جدا كردند و پس از محاصره او را به شهادت رساندند. اما گزارش اول (نقل بحار) و گزارش مرحوم مفید چندان قابل جمع و گردآوری نیست، اگر چه دارای نكات مشتركی نیز هست از آن جمله:
1) حركت عباس (ع) به سمت آبراه فرات بوده است، چه همراه امام حسین (ع) (بنا به نقل دوم) یا به تنهایی برای آب رسانی به كودكان (بنا به نقل اول).
2) مبارزه ی یك تنه ی عباس (ع) با لشكر دشمن.
3) حمله گروهی دشمن و محاصره كردن عباس (ع).
4) فاصله ی بین امام حسین (ع) و حضرت عباس (ع) كه در واپسین لحظه ها سیدالشهدا (ع) با حمله به دشمنان بر بالین عباس (ع) حاضر می شود.
[ صفحه 113]
یاد كرد نكته ای از نقل «الارشاد» بایسته است:
«و احاط القوم بالعباس؛ دشمن عباس را محاصره كرد.» [4] .
در چند صحنه از كربلا، لشكریان یزید، هجوم دسته جمعی به سپاه امام حسین (ع) آورده اند، مانند حمله ی عمومی آنان در بامداد عاشورا و نیز در مبارزه ی با سیدالشهدا (ع). بر اساس نقل فوق در برابر عباس (ع) نیز چنان ناتوان بودند كه همگی گرد او را فرا گرفتند و با انواع سلاح های جنگی بر او تاختند و پس از جراحت های زیاد او را به شهادت رساندند.
[1] شايد مقصود آبراهي باشد كه از فرات منشعب بوده و گرنه آن منطقه از رودخانه ي فرات فاصله بسيار زيادي دارد.
[2] الارشاد، ج 2، ص 109؛ اللهوف، ص 51 مطابق نقل الارشاد با كمي اختلاف؛ مثيرالاحزان، ص 71.
[3] الفتوح، ج 5، ص 207؛ مقتل الحسين (ع)، الخوارزمي، ج 2، ص 29.
[4] الارشاد ج 2، ص 109.